pers

Jaap Timmers

/ Haarlems Dagblad

Zelfspelende bas naar Kassel Haarlem ✱ ’Le Violon d’Ingres’ heet de zelfspelende contrabas van Jolanda Prinsen. De sculptuur is uitverkoren voor de internationale windkunsttentoonstelling ’Beweg- ter Wind’ volgende maand nabij de Duitse stad Kassel. Aan het evene- ment doen kunstenaars mee uit 35 landen. Het twee meter hoge houten object van Jolanda Prinsen is draaibaar en wordt aangedreven door de wind. Denk aan een windmolen waarbij de snaren langs een plectrum strij ken. Voor de Haarlemse kunstenares is het instrument een levenswerk. De eerste versie ontstond in 1983, vertelt ze, en het is vele malen herbouwd. Ze was aanvankelijk niet van plan mee te doen aan het Duitse avontuur. Kunstenaars worden er niet betaald voor hun presentatie, dat stond haar tegen, ze moet alles zelf bekostigen of zich laten sponsoren. Een vriend haalde haar over alsnog deel te nemen. Volgende maand rijdt ze haar ’violon’ per auto naar Kassel. Aardig karwei Het is een imposant gevaarte, ze maakte hem demontabel om hem gemakkelijker te kunnen vervoeren. Dat is nog een aardig karwei. De houten delen worden stuk voor stuk losgemaakt en de snaren afgespannen. De strijkstok laat ze thuis. Met deze stok kan de kunstenares eigenhandig haar ’bas’ bespelen. Ze ziet het echter niet zitten om de strijkstok onbewaakt in het Kasseler park achter te laten. Jolanda Prinsen heeft een sterke persoonlijke band met haar creatie. „Mijn vader was contrabassist. Er was altijd muziek bij ons thuis. Hij verlangde naar dat instrument. Toen hij overleed miste ik het geluid enorm. Daarom bedacht ik een instrument dat zichzelf bespeelt. Het is een sculptuur, een kruising tussen een beeld en een instrument. Ik vind hem zo leuk, hij dekt zoveel dingen.” Kunstkenners sloegen lustig aan het interpreteren. De ’violon’ is feministisch genoemd, gegeven de kooiconstructie die de man zou tem- men. „Ja daag”, wijst Jolanda Prinsen het voorstel af. „De ziel van de bas zou ik hebben opgesloten in een korset ofzo. Ik heb dat altijd bestreden.” Haar favoriete kunsthistorische kijk op haar werk is van vakgenote Cornelieke Lagerwaard. Zij legde een verband met de Franse schilder Jean Auguste Dominque Ingres en de Amerikaanse foto- graaf Man Ray. ’De baadster’ (1808) heet het schilderij van Ingres waarop Lagerwaard doelt. Zijn befaamde naakt, gezien op de rug, hangt in het Lou vre en is een klassieker in de kunsthistorie. Een eeuw later bo- duurde Man Ray erop voort. Hij fotografeerde zijn model Kiki eveneens naakt en plaatste op haar rug twee f-vormige klankgaten. Alles draait om adoratie. Prinsen: „Het verlan gen van Man Ray was om Kiki te veroveren.” Het geluid dat de ’violon’ van Prinsen voortbrengt is geen concertmuziek, integendeel. Het draaiende mechaniek levert ran dom muziek op, al naar gelang de wind waait. „Er komt maar een heel klein beetje geluid uit.” Ze lacht. „Het is een zwaar object, dat niet door een deur past, een onmogelijke olifant eigenlijk. Uit mijn kleine viooltje komt veel meer geluid. Hij stond eens in het Bonnefantenmuseum in Maastricht, toen heb ik het geluid met apparatuur laten versterken.” Jolanda Prinsen was bereid haar ’bas’ af te staan aan de Philharmonie. Dat aanbod werd afgeslagen, waarna ze besloot de ’Violon d’Ingres’ in bezit te houden. Bewegter Wind, 19 augustus t/m 2 september, Habichtswald en Zierenberg, westelijk van Kassel, 549 kunst- werken op 29 locaties, met windobjecten, installaties, performances en video’s. Inclusief kunstwedstrijd.

Jolanda Prinsen

"In the last 30 years I was using many different materials and techniques. Starting as a dancer I was confronted with the idea of gravity and movement. The first dance form was called ‘terre a terre” loose from the ground This field fascinated me ever since. I cutted in stone, wood, and casted ,used my body and that of others. but the idea was always first Finally my work is more and more weightless. Glass in not without weight but it is transparant and has many special characteristics. It moves and you never are able to be the real master. I hope to develop more of my research and find new ways to express the meaning of gravity and the urge of manhood to escape from the earth, being weightless."

Jolanda Prinsen

"Veelgestelde vraag Heeft het glaswerk met Venetie te maken? Het werken met glas, waar ik in 1997 mee begon heeft in zoverre met Venetie te maken, dat ik naar die plek ging verhuizen en met alle glasplaten van de tuin nog iets wilde proberen voordat ik ze weg zou gooien. Ik legde ze aan stukken op de vele gipsportretten, die ook de laadbak in moesten, en verhitte het geheel in de oven, waar het glas de vorm van de koppen aannam en het gips verpulverde. Zo ontstond een waardig afscheid van een beeldhouwerspraktijk, dacht ik. De glazen portretten vormden de toeschouwers van mijn laatste tentoonstelling, gehouden in Treviso.in 2000 :’Retrospettiva’ Het liep anders De portretten zijn nog drie keer in Italie tentoongesteld en een aantal zijn verkocht. Het materiaal echter, het glas, had mijn volle belangstelling. Niks einde beroepspraktijk. In Holland experimenteerde ik verder. Niet met blazen. Ik ambieer niet om fraaie unica met kleurige vlammen te produceren, maar het gieten met glas, zoals de Romeinen dat konden, vormde voor mij een onontkoombare uitdaging.. Geen enkel materiaal had ik geschuwd in die meer dan 35 jaar. Altijd eerst het plan, dan pas het materiaal. De techniek ondergeschikt aan het idee. Nu, met de onberekenbaarheid van glas, is dat anders. Van massief gieten is ten dele iets terecht gekomen. In de praktijk is het duurder dan brons en minder houdbaar. Maar de weg er naar toe heeft bijprodukten opgeleverd, die de fantasie prikkelen. Kortom mijn invloed is beperkt. Ik moet de macht loslaten. Willekeur heerst in mijn oven. Ik herschep alleen wat al bestond tot een nieuwe werkelijkheid. Betekenis kan pas achteraf worden toegekend. Door mij, door de toeschouwer of door de geschiedenis. Zo oud als de weg naar Rome."